ΑΦΙΕΡΩΜΑ "Βέλος" στην "καρδιά" της Δικτατορίας - photos και ηχητικό

Μόλις 22 χρονών τότε, έχοντας το βαθμό του σημαιοφόρου, ο αντιναύαρχος εν αποστρατεία - σήμερα - Κώστας Γκορτζής συμμετέχει ενεργά στο Κίνημα του "Βέλους", του ιστορικού αντιτορπιλικού που εγκατέλειψε την άσκηση του ΝΑΤΟ στην Ελλάδα και κατέφυγε στη γειτονική Ιταλία, όπου και κατήγγειλε στην παγκόσμια κοινή γνώμη το τυραννικό καθεστώς της χούντας.

ΤΟΥ
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΥ
ΠΑΠΑΔΑΚΗ

Σήμερα, αισθάνομαι την ανάγκη στο να μεταφέρω στο καινούργιο μου Blog (αναπροσαρμόζοντας τις ημερομηνίες), το περυσινό μου αφιέρωμα στο Κίνημα του Βέλους. Ως μία ελάχιστη ένδειξη αγάπης και σεβασμού στην ιστορία του Κώστα Γκορτζή που είχα την τιμή να υπηρετήσω κοντά του, στο γραφείο του στο Ναύσταθμο Κρήτης στη Σούδα τη χρονιά 1995-1996



Είχαν αρχίσει ήδη οι συλλήψεις στο χώρο του Πολεμικού Ναυτικού, λόγω της απόπειρας των περισσότερων αξιωματικών να προχωρήσουν στο Κίνημα του Ναυτικού, που, όπως αποδείχτηκε, προδόθηκε εκ των έσω.

Ο βαθύτατα δημοκρατικός αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, έχοντας βγει στη σύνταξη, ζει εδώ και χρόνια με την οικογένειά του στη Θεσσαλονίκη.

Με τον Διευθυντή Διοικήσεως Πλοίαρχο (τότε) Κώστα Γκορτζή το έτος 1995 στο Ναύσταθμο Κρήτης στη Σούδα Χανίων

Πέρυσι,  ο Κώστας Γκορτζής είχε μιλήσει στη "Νέα Κρήτη" και είχε καταθέτει σκέψεις, προβληματισμούς, μνήμες και συναισθήματα, όχι μόνο για το "τότε" αλλά και το "σήμερα", που, όπως λέει, τον ανησυχεί πολύ, γιατί τα πολιτικά γεγονότα της εποχής μας σήμερα μοιάζουν πολύ με τα γεγονότα που οδήγησαν τότε στο στρατιωτικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967!

Από τη συνέντευξη του Κώστα Γκορτζή πέρυσι σαν σήμερα στο Ράδιο 9,84 

Πέρασαν κιόλας 45 χρόνια, αλλά στο μυαλό και την ψυχή του Κώστα Γκορτζή είναι νωπές οι μνήμες από την ημέρα εκείνη, που ενώ το "Βέλος" συνεχίζει τις ασκήσεις του με άλλα νατοϊκά πλοία, υπάρχει κάτι το περίεργο στους χώρους του καταστρώματος.


Επικρατεί ένταση, μια ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα, που δείχνει ότι εκείνη τη μέρα ο κυβερνήτης Νίκος Παππάς, οι αξιωματικοί του πλοίου και μια ομάδα που έχει επιλεγεί από το στρατευμένο πλήρωμα θα κάνουν κάτι πολύ όμορφο, που θα μείνει στην ιστορία ως το Κίνημα του "Βέλους"...

Όπως γράφει στο βιβλίο του ο Κώστας Γκορτζής, την ημέρα εκείνη ο κυβερνήτης με τους μεγαλύτερους αξιωματικούς δε συζητάνε στο δωμάτιό του, αλλά στο καρέ αξιωματικών, ανοιχτά, και με τη συμμετοχή των "μικρών":

«Το σήμα προς το ΝΑΤΟ ολοκληρώθηκε προς το μεσημέρι. Σε λίγο από τα μεγάφωνα διατάσσεται γενική κλήση του πληρώματος στην πρύμνη του πλοίου. Μόνο οι απαραίτητες βάρδιες στη γέφυρα και στη μηχανή λείπουν. Όλοι οι άλλοι τρέχουν εκεί. Ο κυβερνήτης βγάζει τα γυαλιά του και περπατάει μπροστά από τις σειρές του παρατεταγμένου πληρώματος, κοιτάζοντας όλους έναν-έναν στα μάτια.

Πολύ λίγοι χαμηλώνουν το βλέμμα τους... Στέκεται στο κέντρο της πρύμης και λέει: "Αυτή τη στιγμή, αξιωματικοί του Ναυτικού εν ενεργεία, συνάδελφοί μας, βασανίζονται στις φυλακές της ΕΣΑ από την κλίκα ιδιοτελών αξιωματικών του Στρατού, οι οποίοι, από εξαετίας και πλέον, χρησιμοποιώντας τα όπλα που τους εμπιστεύτηκε ο ελληνικός λαός, κατέλαβαν την εξουσία για να εξυπηρετήσουν σκοπούς ξένων δυνάμεων. Η χούντα προσπαθεί να κρύψει το μέγεθος της εξέγερσης του Ναυτικού. Γι' αυτό, αυτή τη στιγμή, φεύγουμε από τη Μοίρα του ΝΑΤΟ και κατευθυνόμαστε προς την Ιταλία, όπου θα αποβιβαστώ και θα ζητήσω πολιτικό άσυλο για να αποκαλύψω την αλήθεια.

​

Ζήτω το Έθνος! Ζήτω η Δημοκρατία! Ζήτω το Πολεμικό Ναυτικό!".

"Ζήτω" κραύγασε ξεσπώντας και το πλήρωμα. "Ζήτω και ο βασιλεύς!", ακούγεται καθυστερημένα από κάποιον αξιωματικό. "Ναι, ζήτω κι αυτός", του απαντάει ο Παππάς.

Οι ζητωκραυγές με τις οποίες το πλήρωμα απάντησε στα λόγια του κυβερνήτη επιβεβαίωσαν αυτό που σε λίγο θα μάθαινε και η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία του ΝΑΤΟ. Ότι σύσσωμο το Ναυτικό ήταν στο πλευρό του κινήματος και εναντίον του καθεστώτος»...

Το απόγευμα της ίδιας μέρας το "Βέλος" αγκυροβολεί λίγο έξω από το λιμάνι του Φιουμιτσίνο. «Κάλμα μπουνάτσα, υγρασία και ερημιά», γράφει στο βιβλίο του ο Κώστας Γκορτζής, με τίτλο «Ναύαρχος Νίκος Παππάς - Το "Βέλος" στην καρδιά της δικτατορίας».

​

«Κάποιοι πρόδωσαν τους αγώνες μας»

Στην ερώτηση της "Ν.Κ." πώς αισθάνεται ο ίδιος σήμερα, βλέποντας την Ελλάδα να υποφέρει, ο Κώστας Γκορτζής λέει πως «οι αγώνες ποτέ δεν είναι μάταιοι.

Αλλά υπάρχουν πάντα οι άνθρωποι που εκμεταλλεύονται τους αγώνες των άλλων. Και στην ουσία είναι αυτοί που πρόδωσαν τους αγώνες για τη Δημοκρατία. Γιατί αυτή τη στιγμή, όταν το Σύνταγμα παραβιάζεται και δεν εφαρμόζεται, έχουμε κατάργηση του Συντάγματος και συνεπώς κατάλυση της Δημοκρατίας»...

Γιατί όμως δεν υπάρχει, κατά την άποψη του Κώστα Γκορτζή, αντίσταση της σημερινή κατάσταση;

«Υπάρχει λογική εξήγηση», λέει. «Διότι η πολιτική δουλεύει με την ψυχολογία της μάζας. Δε δουλεύει με την ατομική ψυχολογία, όπου ο καθένας έχει την ιδεολογία του, τα πιστεύω του, το όριο συμβιβασμών του κ.λπ.

«Στη διαχείριση της μάζας, λοιπόν, υπάρχουν τα στάδια της ανησυχίας και του φόβου. Φανταστείτε ένα μαντρί με πρόβατα. Στο μαντρί τα πρόβατα προστατεύουν το ένα το άλλο.

«Όταν όμως τους επιβάλλεις αμέσως τον πανικό, τους πετάξεις ένα λύκο μέσα δηλαδή, τότε οι αντιδράσεις του κοπαδιού είναι τελείως διαφορετικές. Είναι "ο θάνατός σου η ζωή μου". Δεν υπάρχει αλληλεγγύη. Δεν υπάρχει συντροφικότητα. Δεν υπάρχει τίποτα».


«Η μέρα που σημάδεψε τη ζωή μας»

Για την 25η Μαΐου του 1973, ο αντιναύαρχος εν αποστρατεία Κώστας Γκορτζής λέει στην εφημερίδα μας:

«Σαφώς και έχει σημαδέψει τη ζωή μου εκείνη η μέρα. Το θέμα είναι ότι εμείς οι μικρότεροι δε γνωρίζαμε καν για το Κίνημα του Ναυτικού, το οποίο ήταν στο επίπεδο των πλωταρχών και των πλοιάρχων του Ναυτικού. Καμιά διακοσαριά άτομα ήταν μυημένα, που είναι η τεράστια πλειονότητα βέβαια των ανώτερων αξιωματικών.

«Κυβερνήτες όλοι των αντιτορπιλικών, των υποβρυχίων, των φρεγατών. Και οι μικρότεροι δεν ξέραμε τίποτα. Αλλά το πνεύμα στο Ναυτικό είναι τελείως διαφορετικό σε σχέση με τη στεριά. Πειθαρχία, σεβασμός αλλά και το "εμείς" πάνω από το "εγώ"».

«Γιατί σε ένα πλοίο που ταξιδεύει - από βάρκα μέχρι αεροπλανοφόρο - εάν δεν κάνει ο καθένας τη δουλειά που πρέπει να κάνει, θα πάει στον πάτο. Και ο κυβερνήτης που έχει την απόλυτη ευθύνη, εάν δεν έχει τον κόσμο του με τα δικαιώματά του, με την ανάπαυσή του, με το ηθικό του, με το φαγητό του, θα πάει κι αυτός με τις ευθύνες του και τις αρμοδιότητές του στον πάτο, μαζί τους.

«Όσον αφορά στα πληρώματα, όταν είσαι μέσα σε ένα πλοίο και διαφωνείς με την επικρατούσα κατάσταση, δε βάζεις... βόμβα στο μηχανοστάσιο, γιατί ξέρεις ότι θα πας μαζί με τους υπόλοιπους»!...

Πότε όμως έμαθαν οι μικρότεροι σε βαθμούς αξιωματικοί αλλά και οι στρατεύσιμοι του πληρώματος ότι υπήρχε αυτό το Κίνημα του Ναυτικού;

«Εμείς το μάθαμε στις 23 Μαΐου από την ιταλική τηλεόραση. Καθόμασταν όλοι στο καρέ και έλεγε η τηλεόραση ότι συνελήφθησαν αξιωματικοί στην Ελλάδα για το Κίνημα του Ναυτικού κ.λπ., «μια οπερέτα», όπως έλεγε η χούντα τότε... Εκεί πήρε την απόφαση ο Παππάς, ο οποίος ήταν από τους πρωτεργάτες του Κινήματος, γιατί καταλάβαινε ότι θα συλληφθεί πολύς κόσμος, να κάνει το Κίνημα του "Βέλους" με ένα πλήρωμα 30 ατόμων.

«Οι συλλήψεις σταμάτησαν στους 80 και σταμάτησαν αφότου βγήκε ο Παππάς με τους δικούς του έξω και ανέδειξε την έκταση του Κινήματος του Ναυτικού. Οι χουντικοί σταμάτησαν τις συλλήψεις γιατί δεν μπορούσαν πλέον να διαλύσουν το Ναυτικό»...


Ο σημαιοφόρος Γκορτζής αναλαμβάνει δράση...

Μόλις το "Βέλος"... πιάνει Ιταλία, αρχίζει η προπαγάνδα κατά της χούντας. Ο σημαιοφόρος Κώστας Γκορτζής, γνωρίζοντας Αγγλικά σαν δεύτερη γλώσσα, αναλαμβάνει αυτό το ρόλο.

«Ο κυβερνήτης με έστελνε δεξιά κι αριστερά για να κάνω την επικοινωνία. Ήταν στα 22 μου χρόνια μια πολύ μεγάλη εμπειρία. Εμπειρία ζωής. Είδα πώς δουλεύει η δημοσιογραφία, με τις υπερβολές της, με τις φαντασιώσεις, αλλά και με τη δύναμη που έχει.

«Διότι, ενώ τότε ο Τζούλιο Αντρεότι ήταν έτοιμος να μας στείλει πίσω στην Ελλάδα, ο Τύπος της Ιταλίας επαναστάτησε συλλογικά και αναγκάστηκε ο Αντρεότι και μας έδωσε το πολιτικό άσυλο. Από 'κει και πέρα, αγωνιζόμασταν να προβάλλουμε το Κίνημα του Ναυτικού, την έκτασή του και την αντίθεση των Ενόπλων Δυνάμεων στη χούντα.

«Να ενημερώσουμε την παγκόσμια κοινή γνώμη ότι δεν είναι όλες οι Ένοπλες Δυνάμεις αλλά μόνο μία κλίκα στρατιωτικών που κυβερνάει την Ελλάδα. Και το πετύχαμε σε πολύ μεγάλο βαθμό, γιατί δημοσιεύσεις υπήρχαν από τους ιαπωνικούς "Τάιμς" μέχρι τον Καναδά και την Αλάσκα»...

Στο σημείο αυτό, ο Κώστας Γκορτζής απαντά στο ερώτημα τι απέγινε το πλοίο.

«Το πλοίο απέπλευσε με ένα άλλο πλήρωμα της χούντας, για να συνεχίσει τη νατοϊκή άσκηση κανονικά. Ήρθαν 60 υπαξιωματικοί και αξιωματικοί με άλλον κυβερνήτη, πήραν το πλοίο και πήγαν μέχρι τη Γένοβα. Σήμερα το πλοίο βρίσκεται στο Φλοίσβο στο Φάληρο, δίπλα στο "Αβέρωφ", σαν Μουσείο Αντιδικτατορικού Αγώνα των Ενόπλων Δυνάμεων και μόνο του Ναυτικού. Γιατί στη χούντα κανένας δεν ξέρει ότι οι στρατιωτικοί είχαν το μεγαλύτερο ποσοστό διωχθέντων από οποιονδήποτε άλλο κλάδο»...


Ο βασιλιάς και οι Ιταλοί: Τρεις μύθοι για το Κίνημα του Ναυτικού

«Βασικοί πρωτεργάτες μαζί με τον Παππά ήταν άλλοι πέντε συμμαθητές τους. Αυτοί ξεκίνησαν το Κίνημα του Ναυτικού. Αυτοί μύησαν τους περισσότερους αξιωματικούς», λέει ο Κώστας Γκορτζής. Και εξηγεί ότι είναι μύθος ότι ο Ευάγγελος Αβέρωφ πρωτοστάτησε τότε.

«Απλά έψαξαν να βρουν πολιτική στήριξη. Και στην πολιτική αναγκαστικά ενεπλέκη ο Αβέρωφ, διότι, ζητώντας συνέχεια να μάθουν τι λέει ο βασιλιάς, τι λέει ο Καραμανλής, τι λέει ο Γεώργιος Παπανδρέου, οι απαντήσεις ήταν αόριστες. Αναβλητικά... "Δεν ξέρω", "θα δω", "θα συμμετάσχω αφού γίνει" κ.λπ. Ο μόνος που απάντησε "κάντε το να τελειώνουμε, να δούμε τι θα γίνει" ήταν ο Αβέρωφ»...

Επίσης, ένας άλλος μύθος ήταν η συμμετοχή του βασιλιά.

«Εμείς το βασιλιά τον είδαμε ένα μήνα μετά, όταν μας κάλεσε στο σπίτι του, τον Παππά και τρεις σημαιοφόρους. Αυτή ήταν η μόνη επαφή που είχαμε. Το ότι αποδόθηκε το Κίνημα στο βασιλιά δεν ήταν παράξενο, γιατί, εάν οι παλιότεροι θυμούνται καλά, δύο χούντες ετοιμάζονταν. Η μία των Συνταγματαρχών και η άλλη των Στρατηγών, που ήταν του βασιλιά. Ο βασιλιάς ήταν η εγγλέζικη επιρροή στην ελληνική πολιτική σκηνή, μεταπολεμικά. Οι Αμερικάνοι έψαχναν αφορμή να απαλλαγούν από το βασιλιά μια και καλή»...

Ένας, επίσης, μεγάλος μύθος ήταν ότι «το πλοίο ο Παππάς το παρέδωσε στους Ιταλούς. Έβγαινε διαρκώς ο Παττακός και έλεγε το ίδιο παραμύθι. "Δικό του ήταν το πλοίο που έδωσε στους Ιταλούς;". Δεν έδωσε κανένα πλοίο στους Ιταλούς ο Νίκος Παππάς. Ο Παππάς παρέδωσε τα καθήκοντα του κυβερνήτη στον ύπαρχο, όπως προβλέπεται, και έφυγε από το πλοίο. Το πλοίο συνέχισε την άσκησή του και επέστρεψε στην Ελλάδα»...


«Ήταν ηγέτης ο Νίκος Παππάς»


«Όλο το καράβι ήθελε να τον ακολουθήσει»

Καταλήγοντας, ο Κώστας Γκορτζής λέει για τον Νίκο Παππά: «Ήταν η προσωποποίηση του "ηγέτη". Αν μας έλεγε να πέσουμε στη θάλασσα και μετά να πέσουμε στη φωτιά, θα το κάναμε.

Όταν χάσεις έναν τέτοιο ηγέτη, δύο συναισθήματα έχεις: Το ένα είναι το αίσθημα της ανασφάλειας, "τι θα κάνω χωρίς αυτόν". Και το άλλο είναι το συναίσθημα τού τι θα κάνεις να τον προστατεύεις.

Και όταν είπε "θα βγω έξω, θα πάω στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ και θα τους πω για το Κίνημα του Ναυτικού", όλο το καράβι ήθελε να τον ακολουθήσει.

Δικιά του διαταγή ήταν να ακολουθήσουν 30 μέλη του πληρώματος και να μείνουν στο καράβι οι υπόλοιποι.

Να επιστρέψουν στην Ελλάδα οι στρατευμένοι που θα απολυθούν σε λίγο καιρό, καθώς και οι παντρεμένοι που έχουν οικογένειες, για να μην κυνηγήσουν τις οικογένειές τους οι χουντικοί.

Και έτσι έκοψε ο ίδιος τον κατάλογο από τους 180 στους 30. Και δε θα κινδύνευαν οι υπόλοιποι, γιατί θα επικαλούνταν τη "διαταγή κυβερνήτου"... Βέβαια, όταν επέστρεψαν στην Ελλάδα, τους μετέθεσαν στα τρία σημεία του ορίζοντα...».