Η αμπελουργία πεθαίνει και το κράτος “νίπτει τας χείρας του”

Ρ Ε Π Ο Ρ Τ Α Ζ
Χριστόφορος Παπαδάκης

Χρυσοπληρωμένες μελέτες για την αναμπέλωση στην Κρήτη παραμένουν στα συρτάρια των εκάστοτε υπουργών - όπως ήταν η τελευταία του ΤΕΙ Κρήτης με τη συνεργασία του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών - αλλά το αθηνοκεντρικό κράτος, τόσο πριν την κρίση όσο και σήμερα, παραμένει απλός θεατής μιας αμπελουργίας που αργοπεθαίνει...



εξαιτίας της παλιάς αναμπέλωσης, που δε στηρίχτηκε σε πολλαπλασιαστικό υλικό απαλλαγμένο από όλες τις ασθένειες! Η “Νέα Κρήτη” επανέρχεται θέτοντας πολλά ερωτήματα για τις φρούδες ελπίδες που καλλιέργησαν διαχρονικά οι εκάστοτε ηγεσίες των συναρμόδιων υπουργείων, που υπόσχονταν στην Κρήτη την υλοποίηση μιας νέας αναμπέλωσης, απαλλαγμένη από τα τραγικά λάθη της αναμπέλωσης-σκάνδαλο της δεκαετίας του ’80, αλλά μέχρι σήμερα έχουμε μείνει στα «θα»! 

«Εμείς έχουμε υποβάλει ολοκληρωμένη μελέτη και πρόταση εδώ και χρόνια. Αλλά δεν έχουμε πάρει καμία απάντηση», έλεγε στη “Ν.Κ.” προ ημερών η αντιπεριφερειάρχης Κρήτης Θεανώ Βρέντζου. Η πρόταση είχε υποβληθεί επί των ημερών του Αθανάσιου Τσαυτάρη στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Είχε συσταθεί για τον σκοπό αυτό ευρεία επιτροπή, υπό την προεδρία της Θεανώς Βρέντζου και τη συμμετοχή επιστημόνων του ΤΕΙ Κρήτης, του Παραρτήματος Κρήτης του ΓΕΩΤΕΕ, της Ομάδας Αμπελουργών Κρήτης και όλων των αρμόδιων φορέων.
«Η κ. Βρέντζου είχε τότε προχωρήσει σε πολύ σωστές ενέργειες. Είχαμε καταθέσει αίτημα χρηματοδότησης μιας νέας αναμπέλωσης. Σε αυτό το αίτημα ουδέποτε πήραμε απαντήσεις», λέει στη “Ν.Κ.” και ο πρόεδρος της Ομάδας Αμπελουργών και Ελαιοκαλλιεργητών Κρήτης Πρίαμος Ιερωνυμάκης.

Η τελευταία μελέτη 

Η πιο πρόσφατη μελέτη αναμπέλωσης είναι εκείνη που είχε εκπονήσει το ΤΕΙ Κρήτης με τη συνεργασία του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, στα τέλη της δεκαετίας του 2000. Μάλιστα, ένας από τους υπουργούς της κυβέρνησης, ο υπουργός της Ν.Δ. Αλέξανδρος Κοντός, είχε προσωπικά κατέβει στο Ηράκλειο στα τέλη Οκτωβρίου του 2007, είχε επισκεφτεί το ΤΕΙ Κρήτης, και είχε δώσει σχετικές εντολές και διαβεβαιώσεις για τη χρηματοδότηση της μελέτης, αλλά... Την περίφημη μελέτη για την αμπελουργία παρέδωσε ο τότε γενικός γραμματέας της Περιφέρειας Κρήτης, Σεραφείμ Τσόκας, στον αείμνηστο πρόεδρο της ΚΣΟΣ και της Ένωσης Ηρακλείου Μανόλη Γαβαλά, κατά τη διάρκεια συνάντησής τους, περίπου δύο χρόνια μετά, το 2009...
Μάλιστα, όπως είχε δηλώσει τότε ο κ. Τσόκας, το κόστος της μελέτης, που ανερχόταν σε ποσό συνολικού ύψους 145.000 ευρώ, καλυπτόταν πλήρως από την Περιφέρεια Κρήτης. «Παραδίδουμε τη μελέτη στην ΚΣΟΣ διότι θεωρούμε ότι είναι καθ’ ύλην αρμόδια ως οργάνωση, και παράλληλα θα αποτελέσει και το όχημα για να ενημερωθούν και οι υπόλοιπες Ενώσεις. Την παραδίδουμε σήμερα, διότι αποφασίστηκε η μελέτη αυτή να πληρωθεί εξ ολοκλήρου από την Περιφέρεια Κρήτης. Έχουν ήδη διατεθεί 42.000 ευρώ γι’ αυτήν τη μελέτη και θα πληρωθούν άλλα 103.000 ευρώ», είχε πει χαρακτηριστικά.

Τα αμπέλια “πεθαίνουν” 

Βέβαια, άλλο “πληρώνω τη μελέτη” και άλλο “χρηματοδοτώ την υλοποίηση της μελέτης”... Κάτι τέτοιο δεν έχει γίνει μέχρι σήμερα από το επίσημο κράτος. Έτσι, σύμφωνα με παλαιότερη χαρακτηριστική ανακοίνωση της ΚΕΟΣΟΕ, τα τελευταία χρόνια τα δείγματα αμπελιού και άλλων καλλιεργούμενων δένδρων - που προσκομίζονται στα εργαστήρια από καλλιεργητές αλλά και από τις επισκέψεις στις καλλιέργειες (ελιών, πυρηνόκαρπων, μηλοειδών, εσπεριδοειδών, ροδιάς, καρυδιάς, κ.ά.) - διαπιστώνεται ότι έχουν προσβληθεί από νέα παθογόνα, ιούς, μύκητες και βακτήρια που δεν έχουν μέχρι σήμερα απομονωθεί στο εργαστήριο. 

Τα παθογόνα αυτά πρέπει να απομονωθούν, να ταυτοποιηθούν και να μελετηθεί η επιδημιολογία των ασθενειών, που προκαλούν τη νέκρωση του ξύλου, διαφορετικά, γρήγορα, θα επεκταθούν σε ολόκληρη την αμπελουργική Ελλάδα.

Οι κυριότερες ασθένειες του ξύλου του αμπελιού είναι η βοθρίωση, η ίσκα, η ευτυπίωση, η φόμωψη, το τσιλίκ μαράζι, η βερτισσιλίωση κ.ά.

Από αυτές, τις σοβαρότερες ζημιές προκαλούν η βοθρίωση, η ίσκα και η ευτυπίωση. Η βοθρίωση του ξύλου παρατηρείται, μάλιστα, σε εκτεταμένο βαθμό σε ολόκληρη την Κρήτη και, εάν δε ληφθούν κατάλληλα μέτρα, ο ιός απειλεί να καταστρέψει τον αμπελώνα του νησιού.

Η αναμπέλωση-σκάνδαλο 

Όσο τα αμπέλια της Κρήτης - πριν ξεσπάσει η φυλλοξήρα - ήταν στην αυτόρριζη μορφή τους, ήταν τα καλύτερα του κόσμου. Από τη στιγμή που άρχισε η αναμπέλωση της δεκαετίας του ’80 και αντικαταστάθηκαν από τα εμβολιασμένα - αμερικάνικα - κλήματα, κατάντησαν τα χειρότερα του κόσμου! 
Τη σοβαρή αυτή καταγγελία έχει επανειλημμένως διατυπώσει προς την εφημερίδα μας σε πολλές συνεντεύξεις, αλλά και σε άρθρα του στον τοπικό Τύπο, ο γεωπόνος και πρώην ερευνητής Αμπέλου Βαγγέλης Βαρδάκης. 

«Η μόνη υπεύθυνη είναι η αναμπέλωση που εφαρμόστηκε. Μια αναμπέλωση αντιεπιστημονική και τυχοδιωκτική. Λες και δεν υπάρχουν γεωπόνοι στην Κρήτη. Λες και κοιμούμαστε όλοι στην Κρήτη. Η αναμπέλωση αυτή κατέληξε να είναι το μεγαλύτερο οικονομικό σκάνδαλο που επιβλήθηκε ποτέ στην Κρήτη. Φρικτό έγκλημα. Θα επιμεριστούν ευθύνες; Θα πληρώσει κανείς για το έγκλημα αυτό; Ή θα παραγραφεί και αυτό;», είναι τα ερωτήματα του γνωστού επιστήμονα.

Ο κ. Βαρδάκης υπενθυμίζει πως για πρώτη φορά η φυλλοξήρα διαπιστώνεται στα αμπέλια της Κρήτης το 1977. Από τότε άρχισε η αντίστροφη πορεία της αμπελοκαλλιέργειας στην Κρήτη. Σε λίγα χρόνια η καταστροφή των αμπελιών της ήταν καθολική. Το 1985, που άρχισε η αναμπέλωση στην Κρήτη, τα αμπέλια της είχαν καταστραφεί στη μεγάλη τους πλειοψηφία. Η μόνη λύση που θα μας έβγαζε από το αδιέξοδο αυτό ήταν η επιστημονική και κατευθυνόμενη αναμπέλωση.
«Όμως, αντί της αναμπέλωσης αυτής, που πρότεινε δυναμικά το Ινστιτούτο Αμπέλου Ηρακλείου, εφαρμόστηκε μια αναμπέλωση πρόχειρη, αντιεπιστημονική και τυχοδιωκτική, που πρότεινε το συνεταιριστικό κίνημα, η Διεύθυνση Γεωργίας και η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ηρακλείου, και αποδέχτηκε η Πολιτεία. Η αναμπέλωση αυτή ήταν και θνησιγενής, γιατί α) το αμπελουργικό πολλαπλασιαστικό υλικό που χρησιμοποιήθηκε ήταν βαριά άρρωστο (ιοί, βακτήρια, ίσκα κ.ά.) και γενετικά ακατάλληλο (ετεροζύγωτες ποικιλίες) και β) τα υποκείμενα ανθεκτικά στη ριζόβια μορφή φυλλοξήρας (α.ρ.μ.ε.) ήταν μόνο 2-4, αντί των 25-30 που έπρεπε να χρησιμοποιηθούν...».

Σύμφωνα με τον Βαγγέλη Βαρδάκη, η αναμπέλωση που εφαρμόστηκε στην Κρήτη θα δικαιολογείτο μόνο αν η Κρήτη ήταν η πρώτη περιοχή του κόσμου που επλήγη από τη φυλλοξήρα. Αλλά, όπως λέει, η φυλλοξήρα, που ήρθε από την Αμερική, προσέβαλε τα αμπέλια της Ευρώπης, και συγκεκριμένα της Γαλλίας, το 1864. «Η Κρήτη ήταν το τελευταίο διαμέρισμα του κόσμου που εισέβαλε η φυλλοξήρα. Έτσι, το 1985, που άρχισε η αναμπέλωση στην Κρήτη, είχαμε μια εμπειρία πάνω από έναν αιώνα. Είχε προηγηθεί η αναμπέλωση όλων των αμπελουργικών χωρών του κόσμου.

Επομένως, είχαμε πολλά ερευνητικά και επιστημονικά δεδομένα που έδιναν λύση σε κάθε πρόβλημα της αναμπέλωσης, μέχρι την παραμικρή του λεπτομέρεια. Γνωρίζαμε όλη τη μεθοδολογία παραγωγής άνοσου και πιστοποιημένου αμπελουργικού πολλαπλασιαστικού υλικού»...

ΠΗΓΗ: ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ "ΝΕΑ ΚΡΗΤΗ"