«Όπλο» κατά της κλιματικής αλλαγής οι Κρητικές ποικιλίες

Ζούμε την κλιματική αλλαγή και θα τη ζήσουμε ακόμα εντονότερα στο μέλλον, έχοντας τη δυνατότητα να εκμεταλλευτούμε τις ελληνικές και κυρίως τις κρητικές οινοπαραγωγικές αλλά και σταφιδοπαραγωγικές και επιτραπέζιες ποικιλίες αμπελιών, αφού είναι από τις ανθεκτικότερες στον κόσμο και σίγουρα ανθεκτικότερες από τις περισσότερες ξένες ποικιλίες.



Όπως αποκαλύπτει η εφημερίδα "Νέα Κρήτη", η Ομάδα Αμπελουργών Κρήτης ζητάει από το επίσημο κράτος τη χρηματοδότηση επιστημονικής έρευνας, ώστε να διαπιστωθεί αν υπάρχει ακόμα σήμερα στο νησί μας φυλλοξήρα, ώστε να δούμε αν θα μπορούσαμε να φυτέψουμε αυτόρριζες κρητικές ποικιλίες, αφού μόνο αυτές διατηρούν τα χαρακτηριστικά της ντόπιας ποικιλίας και όχι αυτές που αποτελούν μόσχευμα πάνω σε αμερικάνικο υποκείμενο.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα απ' την αρχή. Οι ελληνικές ποικιλίες είναι πιο ανθεκτικές και αποτελούν τη λύση για την κλιματική αλλαγή σε σχέση με τις εισαγόμενες. Για παράδειγμα, έχουμε το ξινόμαυρο: μια θαυμάσια βορειοελλαδίτικη ποικιλία κόκκινου κρασιού. Και μπορεί να μην είναι γνωστή σήμερα, αλλά στις επόμενες δεκαετίες αυτό μπορεί να αλλάξει λόγω κλιματικής αλλαγής, η οποία - παράλληλα με τις προκλήσεις για τους καλλιεργητές αμπελιών και τους οινοποιούς - θα προσφέρει νέες ευκαιρίες στα ελληνικά κρασιά να γίνουν πιο γνωστά διεθνώς.

Αυτό προκύπτει από μια νέα διεθνή επιστημονική μελέτη με τίτλο "Από το Πινό στο ξινόμαυρο στις μελλοντικές οινοπαραγωγικές περιοχές του κόσμου", με επικεφαλής την επίκουρη καθηγήτρια Βιολογίας Ελίζαμπεθ Γουόλκοβιτς του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ, που δημοσιεύτηκε στο κορυφαίο περιοδικό για θέματα κλιματικής αλλαγής "Nature Climate Change".

Οι ερευνητές από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία και τη Σουηδία επισημαίνουν ότι αναπόφευκτα η άνοδος της θερμοκρασίας και οι άλλες μεταβολές λόγω της κλιματικής αλλαγής, όπως τα ακραία φαινόμενα ξηρασίας ή αντίθετα των βροχοπτώσεων, αλλά και η ανάδυση νέων ασθενειών των φυτών, θα έχουν σημαντικές επιπτώσεις σε πολλές περιοχές με αμπέλια, μεταξύ άλλων, μειώνοντας τις αποδόσεις τους και αλλοιώνοντας τη γνωστή γεύση των κρασιών τους.

Το ζητούμενο συνεπώς, κατά τους επιστήμονες, είναι η μεγαλύτερη βιοποικιλότητα στα αμπέλια και οι νέες πιο ανθεκτικές ποικιλίες.


«Όχι πάνω σε αμερικάνικο υποκείμενο»

«Εδώ και χιλιάδες χρόνια, τα καλύτερα οινοποιήσιμα σταφύλια καλλιεργούνταν στους γκρεμούς και στις ορεινές περιοχές με πολύ μικρή περιεκτικότητα χώματος», λέει στη "Νέα Κρήτη" ο αντιπρόεδρος της Ομάδας Αμπελουργών Κρήτης και της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ηρακλείου Μύρων Χιλετζάκης. Και προσθέτει αναφέροντας πως «το αυτόρριζο νερό ψάχνει να βρει το νερό. Ενώ η ρίζα στο αμερικάνικο υποκείμενο δεν έχει την ίδια διαδρομή που έχει το αυτόρριζο. Επομένως οι γηγενείς ποικιλίες, οι δικές μας, μπορούν κάλλιστα να εγκλιματιστούν σε ακραία καιρικά φαινόμενα όπως είναι μια χρονιά σαν τη φετινή».

Και προσθέτει λέγοντας: «Τα παλιά ξηρικά αμπέλια είχαν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα απ' ό,τι τα καινούργια αμπέλια με τα αμερικάνικα υποκείμενα απέναντι στις καιρικές συνθήκες. Αλλά, όταν έχουμε αμερικάνικο υποκείμενο, απλά τα μαύρα σταφύλια είναι πιο ανθεκτικά στα εγκαύματα απ' ό,τι τα λευκά. Δεν υπάρχει καμία άλλη ανθεκτικότητα και καμία άλλη σχέση με τις πραγματικές γηγενείς ποικιλίες»...

Όπως εξηγεί ο συνδικαλιστής, όταν μιλάμε για εμβολιασμένα φυτά, μιλάμε για μόσχευμα ντόπιας ποικιλίας πάνω σε αμερικάνικο υποκείμενο. Αλλά στην περίπτωση αυτή δε μιλάμε για ντόπια ποικιλία. Η ντόπια ποικιλία είναι το αυτόρριζο φυτό. Για παράδειγμα, όταν στο κλάδεμα του αμπελιού πάρουμε ένα κλήμα από το κλάδεμα και το φυτέψουμε στο χώμα, αυτό θα ευδοκιμήσει και αυτό λέγεται αυτόρριζο. Έχουμε όμως ακόμα φυλλοξήρα στην Κρήτη; Αν ναι, δε θα μπορέσουμε να το κρατήσουμε "ζωντανό"... Θα αρρωστήσει μετά από δύο ή και περισσότερα χρόνια. Γι' αυτό και η Ομάδα Αμπελουργών Κρήτης ζητάει τη διενέργεια σχετικής έρευνας με κρατική χρηματοδότηση.

«Άρα, αυτόρριζο φυτό... γηγενείς ποικιλίες. Ποικιλίες όπως είναι το μαντιλάρι. Όπως είναι η di Candia Aromatica και ποικιλίες όπως είναι η σουλτανίνα. Αυτές οι ποικιλίες είναι δοκιμασμένες επί σειρά ετών. Η σουλτανίνα πιο πρόσφατα. Αλλά τα άλλα επί σειρά ετών, στην ευρύτερη περιοχή των Αρχανών, με 4.000 χρόνια ιστορία», όπως επισημαίνει.

Ωστόσο, σε ό,τι αφορά τα αμερικάνικα προστατεύουν το φυτό από τη φυλλοξήρα. Σύμφωνα με τον κ. Χιλετζάκη, «η φυλλοξήρα ξεκίνησε γύρω στο 1985. Μιλάμε για έναν γηρασμένο κρητικό αμπελώνα, αναμπελωμένο μετά από 20-25 χρόνια. Ζητάμε σήμερα έρευνα από τους ερευνητές, να μας πουν εάν τελικά υπάρχει φυλλοξήρα, εάν μπορούμε να ξαναφυτέψουμε τις γηγενείς ποικιλίες όπως τις φυτεύαμε. Δηλαδή με το κλήμα. Και όχι να βάζουμε τα αμερικάνικα υποκείμενα για να μπορούμε να αντεπεξέλθουμε στα καιρικά φαινόμενα. Τα αμερικάνικα υποκείμενα χωρίς νερό τους θερινούς μήνες δε μας δίνουν τα επιθυμητά και ποσοτικά αποτελέσματα. Ενώ τα αυτόρριζα φυτά που καλλιεργούνταν χιλιάδες χρόνια στην Κρήτη είχαν εγκλιματιστεί στις καιρικές συνθήκες του νησιού»...


Αυτόρριζα πάνω σε... λάβα

Ένα πολύ ουσιαστικό παράδειγμα μάς δίνει ο Μύρων Χιλετζάκης: «Όταν ψηφιζόταν η σημερινή ΚΑΠ μας ζήτησαν ως Ομάδα Αμπελουργών Κρήτης να καταθέσουμε μια έκθεση στο υπουργείο για να μπορέσουμε να τεκμηριώσουμε την ανθεκτικότητα του αμπελιού στην ξηρασία. Και είπαμε τότε ότι το αμπέλι είναι το μόνο φυτό που μπορεί να ζήσει στην ξηρασία. Αλλά δε θα έχει τα ποσοτικά και τα ποιοτικά χαρακτηριστικά η παραγωγή του σε αυτή την περίπτωση. Και τότε ο Ελληνογάλλος τεχνοκράτης Στέργιος Τατάγιας - υπεύθυνος Αμπελουργίας στις Βρυξέλλες - ζήτησε να το τεκμηριώσουμε.

Η τεκμηρίωσή μας και το παράδειγμά μας ήταν τα αυτόρριζα φυτά σε μορφή καταβολάδας, που είναι αυτή τη στιγμή στη Σαντορίνη. Δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο αυτό, να καλλιεργείς πάνω σε ηφαιστειακή λάβα, σε ένα ξερονήσι χωρίς άρδευση, αμπέλι που να έχει εγκλιματιστεί το φυτό τόσο πολύ. Και μάλιστα όλα τα φυτά της Σαντορίνης είναι αυτόρριζα. Το αυτόρριζο φυτό έχει τη δυνατότητα η ρίζα του, για να προστατεύσει το φυτό, να πηγαίνει πάρα πολύ βαθιά. Και αυτό το κάνει να μπορεί να επιβιώσει ακόμα και πάνω στην... ηφαιστειακή λάβα ενός ξερονησιού όπως τη Σαντορίνη»!

Το παράδειγμα αυτό είχε ως αποτέλεσμα να κερδίσουμε την έξτρα επιδότηση που λέγεται "πρασίνισμα" και μπήκε στην Ενιαία Ενίσχυση και το κομμάτι των αμπελουργών.


Το πρωτόκολλο συνεργασίας

Στο μεταξύ, δόθηκε στη δημοσιότητα είδηση, σύμφωνα με την οποία πρωτόκολλο συνεργασίας με στόχο την εκπόνηση του στρατηγικού σχεδίου για την αμπελουργία υπέγραψαν ο Βαγγέλης Αργύρης, πρόεδρος της Διεπαγγελματικής Αμπέλου και Οίνου (ΕΔΟΑΟ), και ο Γιώργος Καρέτσος, πρόεδρος του ΕΛΓΟ "Δήμητρα", κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Διοικητικού Συμβουλίου της οργάνωσης στις 29 Ιανουαρίου. Αμφότεροι τόνισαν ότι είναι το πρώτο βήμα μιας συνεργασίας με προοπτικές και ότι θα συσταθεί σε θεσμικό επίπεδο ομάδα εργασίας που θα εξειδικεύσει όσα καταγράφονται στο πρωτόκολλο.

Οι κοινές δράσεις είναι οι εξής:

* Σύσταση ομάδας εργασίας για την εκπόνηση Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Αμπέλου-Οίνου.

* Ταυτοποίηση και διατήρηση γηγενών ποικιλιών και κλώνων αμπέλου και παραγωγή γνήσιου, υγιούς πολλαπλασιαστικού υλικού.

* Προώθηση ερευνητικών δράσεων για την αξιοποίηση γηγενών ποικιλιών και την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων.

* Υποβολή κοινών ερευνητικών προτάσεων σε θέματα που αφορούν στις δραστηριότητες των δύο οργανισμών και ανταλλαγή τεχνογνωσίας σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος.

* Εκπαιδεύσεις αμπελουργών και οινοποιών σε συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Αγροτικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης για την παροχή γνώσεων σχετικά με την καλλιέργεια της αμπέλου, την οινοποίηση, την παραγωγή εμπορικών οινικών προϊόντων και την τοποθέτηση αυτών στην αγορά, και συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Διασφάλισης Ποιότητας Αγροτικών Προϊόντων του ΕΛΓΟ "Δήμητρα" για την πιστοποίηση των αγροτικών προϊόντων.

* Διασύνδεση, δικτύωση και συνεργασία του ΕΛΓΟ "Δήμητρα" με τα μέλη της Εθνικής Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Αμπέλου και Οίνου για τη μεταφορά πληροφοριών μεταξύ όλων των φορέων που εμπλέκονται στη διαδρομή "από το αμπέλι στο ποτήρι".

* Οργάνωση κοινών επιστημονικών δραστηριοτήτων, καθώς και δραστηριοτήτων εκπαίδευσης και πληροφόρησης - Ενημέρωση.


Αποστόλου για... κατάργηση Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης

Σε εκδήλωση για τον αμπελοοινικό κλάδο, που οργάνωσε η Εθνική Διεπαγγελματική Οργάνωση Αμπέλου και Οίνου, παραβρέθηκε ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Βαγγέλης Αποστόλου. Απευθυνόμενος στα στελέχη του κλάδου, ο Βαγγέλης Αποστόλου μεταξύ άλλων ανέφερε:

«Στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης, παρά τις δυσκολίες και το ασφυκτικό δημοσιονομικό και μνημονιακό πλαίσιο στο οποίο αναγκαστήκαμε να κινούμαστε, προσπαθήσαμε να παρέχουμε όλα τα απαραίτητα εργαλεία για τη στήριξή σας. Το κρασί είναι στην αιχμή του δόρατος των εξαγωγών μας και κάνουμε ό,τι μπορούμε να βοηθήσουμε.

Έχουμε πλέον την πεποίθηση ότι ο κλάδος του κρασιού βρήκε σταθερό βηματισμό στις διεθνείς αγορές και έχει κάθε λόγο να αισιοδοξεί για το μέλλον του. Η αναταραχή που προκλήθηκε με την επιβολή του πρόσθετου φόρου στο κρασί, κάτω από τις γνωστές πιέσεις, θα αποκατασταθεί σύντομα με την κατάργησή του, όχι μόνο γιατί το έχουμε υποσχεθεί, αλλά γιατί το έχει ανάγκη ο χώρος, γιατί δεν έχει προσφέρει ουσιαστικά έσοδα, αλλά και γιατί ενδέχεται να μονιμοποιήσει μια "γκρίζα ζώνη" στη διακίνησή του, που στο τέλος θα καταντήσει απειλή για τον ίδιο το χώρο.

Η δέσμευσή μας ισχύει. Είμαστε, όμως, εδώ σήμερα μπροστά και σε καινούργια, πραγματικά και όχι θεωρητικά, δεδομένα. Υπογράφηκε το πρωτόκολλο συνεργασίας μεταξύ της Διεπαγγελματικής Οργάνωσης Αμπέλου και Οίνου και του ΕΛΓΟ "Δήμητρα". Θεμελιώθηκε η διασύνδεση του αμπελοοινικού κλάδου με την αγροτική έρευνα και κατάρτιση στους τομείς αυτούς, οι οποίοι εκπροσωπούνται και υλοποιούνται από τον ΕΛΓΟ. Η συνεργασία αυτή έχει να κάνει με θέματα επιστημονικού, ερευνητικού και εκπαιδευτικού ενδιαφέροντος, με γνώμονα την ανάπτυξη του αμπελοοινικού τομέα. Σημαντικότερο όλων είναι η εκπόνηση Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Αμπέλου-Οίνου με τη σύσταση ομάδας εργασίας, και τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων, που θα θέσει τις βάσεις για τη μακροπρόθεσμη βιώσιμη ανάπτυξη του αμπελοοινικού τομέα. Ο ΕΛΓΟ, σε συνεργασία με τη Διεπαγγελματική Οίνου μπορούν να εντάξουν τις δράσεις αυτές στο μέτρο της συνεργασίας που πρόκειται να προκηρυχτεί άμεσα.

Οριστικοποιείται το θεσμικό πλαίσιο για τις δράσεις προώθησης στις τρίτες χώρες και τον εκσυγχρονισμό των οινοποιείων, σε συνεργασία μαζί σας, προκειμένου να αποφευχθούν λάθη του παρελθόντος.

Επιταχύνουμε τις διαδικασίες άμεσης και ουσιαστικής διαβούλευσης με τον κλάδο για την εφαρμογή των δράσεων του υφιστάμενου προγράμματος του αμπελοοινικού τομέα όσο και για το σχεδιασμό του επόμενου προγράμματος.

Η αγωνία σας για την επιτάχυνση των διαδικασιών αξιολόγησης, έγκρισης και υλοποίησης των προγραμμάτων προώθησης είναι και δική μου αγωνία. Στόχος μας είναι η βελτίωση των διαδικασιών αξιολόγησης, έγκρισης πληρωμής των προγραμμάτων προώθησης με διαφάνεια, τηρώντας το ενωσιακό δίκαιο και λαμβάνοντας υπόψη τις σύγχρονες απαιτήσεις του οινικού τομέα...

Το 2017 είχαμε 37 προγράμματα αρχικού προϋπολογισμού 13 εκατ. ευρώ. Έχουν πληρωθεί όλα, εκτός από 3 που αφορούν σε 400 χιλιάδες ευρώ. Το Μάρτιο θα υλοποιηθούν τα προγράμματα του 2018 με βάση το εγκεκριμένο πρόγραμμα προώθησης.

Γνωρίζουμε ότι τα προγράμματα προώθησης έχουν συμβάλει στην εξαγωγική δυναμική του ελληνικού κρασιού.

Υπάρχουν θετικά μετρήσιμα αποτελέσματα, αλλά και αστοχίες που πρέπει να αντιμετωπιστούν ορθολογικά και με αυξημένη, αυτοελεγχόμενη συνείδηση. Πρέπει τα προγράμματα προώθησης του ελληνικού κρασιού να πιάσουν τόπο και οι πόροι που δαπανούνται να αποτελέσουν επένδυση, αν θέλουμε πραγματικά - και όλοι μας το θέλουμε - η προστιθέμενη αξία, το όφελος, να προέλθει από την αύξηση των πωλήσεων και την εδραίωση των ελληνικών κρασιών στη διεθνή αγορά. Δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να υποκύπτουν στον πειρασμό, στη λογική της εύκολης αρπαχτής των προγραμμάτων προώθησης καθαυτών. Όσοι ακολουθούν αυτή τη λογική πρέπει να αλλάξουν τροπάριο, γιατί πριονίζουν το κλαδί που κάθονται.

Έχουμε υπογράψει με το υπουργείο Εξωτερικών Κοινή Υπουργική Απόφαση και ζητούμε τη συνεργασία των οινοποιών που μετέχουν στα προγράμματα προώθησης με τους εμπορικούς ακολούθους και τις διπλωματικές μας Αρχές. Δεν έγινε αυτό για αστυνόμευση, αλλά γιατί θέλουμε να υπηρετήσουμε πιο αποτελεσματικά το στόχο μας, που είναι η ανάπτυξη των εξαγωγών του ελληνικού κρασιού.

Είχα πρόσφατα συνάντηση με τον Ιάπωνα πρέσβη στο υπουργείο. Το πρώτο πράγμα που μου έβαλε στη συζήτηση ήταν το πόσο αρέσει στον ίδιο και στη χώρα του το ελληνικό κρασί. Όμως με όλο αυτό το πολυδιάσπαρτο των παραγωγών και των οινοποιείων δυσκολεύονται να αποκτήσουν επαφή με έναν συνομιλητή που θα συντονίσει σε μια ενιαία βάση την προώθηση του ελληνικού κρασιού στην Ιαπωνία. Η Διεπαγγελματική Οργάνωση Αμπέλου και Οίνου μπορεί πλέον να παίξει αυτόν το ρόλο. Ειδικά για την αγορά της Ιαπωνίας, όπως είπε και ο επίτροπος Χόγκαν, υπάρχει τεράστιο ενδιαφέρον στις συμφωνίες που υπέγραψε. Υπολογίζει ότι την επόμενη δεκαετία η Ιαπωνία θα είναι η πρώτη από τις τρίτες χώρες με εισαγωγές τροφίμων από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο πολιτισμός του κρασιού έχει πλέον ενταχθεί στις πηγές παραγωγής πλούτου. Έχει αποκτήσει, ως αξιακή αναφορά, οικονομικά στοιχεία μεγάλης σημασίας. Στην Ελλάδα, το κρασί δεν είναι συνδεδεμένο μόνο με τις διατροφικές συνήθειες του Έλληνα, αλλά και με τη θρησκευτική και λαϊκή παράδοση και με την πολιτιστική του κληρονομιά. Ακριβώς τη διατήρηση και ανάδειξη αυτής της κληρονομιάς υποστηρίζει ο οινικός τουρισμός, αυτή η ειδική μορφή αγροτουρισμού, που προτείνει στον επισκέπτη να ακολουθήσει μια προσεκτικά επιλεγμένη διαδρομή, να δοκιμάσει τα τοπικά κρασιά συνοδευμένα από παραδοσιακές γεύσεις της περιοχής και να περιηγηθεί σε παραδοσιακούς οικισμούς και αρχαιολογικούς χώρους. Είναι μια σχετικά νέα μορφή τουρισμού, αλλά πολλά υποσχόμενη, απόλυτα εναρμονισμένη με το φυσικό περιβάλλον, που στοχεύει στην ουσιαστική γνωριμία με τον κάθε τόπο, μέσα από την παράδοση της αμπελουργίας και της οινοποιίας.

Εμείς στο ΥΠΑΑΤ κάνουμε και θα κάνουμε ό,τι μπορούμε να σας στηρίξουμε. Δεν μπορούμε και δεν είναι δουλειά μας να σας υποκαταστήσουμε. Έχοντας την κοινή πεποίθηση ότι το ελληνικό κρασί έχει όλα τα φόντα να σταθεί με αξιοπρέπεια και ανταγωνιστικά στην παγκόσμια αγορά, ας κάνουμε με υπευθυνότητα, από κοινού και ο καθένας από την πλευρά του, εκείνα που πρέπουν. Σ' όλα αυτά να προσθέσουμε και τις ειδικότερες δράσεις, όπως της αναδιάρθρωσης της καλλιέργειες αλλά και αυτές που περιλαμβάνονται στο νέο πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης και που δίνουν τα απαραίτητα αναπτυξιακά εργαλεία στο συγκεκριμένο κλάδο. Δράσεις όπως οι επενδύσεις στις γεωργικές καλλιέργειες (τα αποκαλούμενα παλιά σχέδια βελτίωσης), η μεταποίηση, η σύσταση ομάδων και οργανώσεων παραγωγών, καθώς και το μέτρο της συνεργασίας μπορούν να αποτελέσουν τη βασική μαγιά ανάπτυξης του συγκεκριμένου κλάδου».
(ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΑΠΑΔΑΚΗΣ)
http://www.neakriti.gr/?page=newsdetail&DocID=1473256&srv=364