Σωτήρης Πέτρουλας - «Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε | τα γαλάζια μάτια του μάς καλούνε»

Ι Σ Τ Ο Ρ Ι Α 

«Μάρτυρες ήρωες οδηγούνε | τα γαλάζια μάτια του μάς καλούνε» – Ο Ιούλιος για το κίνημα δεν ήταν ποτέ «μήνας τον διακοπών» και του καναπέ με συνοδεία κλιματιστικού. Ιούλιο γράφτηκαν με αίμα μερικές από τις κορυφαίες μάχες του λαϊκού κινήματος. 21η Ιουλίου του 1965 δολοφονείται ο φοιτητής Σωτήρης Πέτρουλας. 70 ημέρες κράτησαν τα «Ιουλιανά».  





Από νωρίς το απόγευμα συγκεντρώνονται στα Προπύλαια φοιτητές της ΕΦΦΕ και εργαζόμενοι κυρίως οικοδόμοι από τις δυτικές συνοικίες της Αθήνας. Ξεκινάει πορεία. Στη Σταδίου, στο ύψος του «Αττικόν» η αστυνομία εμποδίζει την πορεία να προχωρήσει και ξεκινάνε οι συγκρούσεις. Οι «αύρες», τα τεθωρακισμένα οχήματα της αστυνομίας επιτίθενται εκτοξεύοντας εκατοντάδες διακρυγόνα και ένα από αυτά χτυπάει τον άτυχο αγωνιστή Πέτρουλα. Οι μαινόμενοι άνδρες της αστυνομίας τον καθηλώνουν και τον κακοποιούν μέχρι θανάτου.

— Στις 15 Ιουλίου ο Παπανδρέου λοιπόν παραιτείται και ορίζεται κυβέρνηση από τα Ανάκτορα. Διαλύεται από την αστυνομία η αυθόρμητη συγκέντρωση έξω από τη Βουλή.

— Στις 17 Ιουλίου γίνεται συγκέντρωση στο γήπεδο του Παναθηναϊκού γιατί ο υπουργός δημόσιας τάξης Τούμπας απαγόρεψε την πορεία. Ο κόσμος κινείται προς το Σύνταγμα παραμερίζοντας τους «εφόρους τάξης», τις ομάδες περιφρούρησης της ΕΔΑ. Εκεί πολλοί από τους «εφόρους τάξης» θα πετάξουν τα περιβραχιόνια τους και θα συμπαραταχθούν με το πλήθος. Τα συνθήματα είναι αντιμοναρχικά, λχ. «Έξω η γκεσταπίτισσα» -δηλ. η βασιλομήτωρ Φρειδερίκη- και «δημοψήφισμα», σε αντιδιαστολή με αυτά που πάει να επιβάλλει η καθοδήγηση της ΕΔΑ και που δε βάζουν πολιτειακό θέμα, λχ. «η Αυλή να μαντρωθεί».

— Στις 27 Ιουλίου γίνεται η γενική πολιτική απεργία. Τα πάντα παραλύουν. Το πλήθος δεν υπακούει τις εκκλήσεις των μεγαφώνων να διαλυθεί η συγκέντρωση στην πλατεία Ομονοίας και σύντομα συμπαρασύρει τους «εφόρους τάξης». Πουθενά δεν υπάρχει αστυνομία. 
Όταν φτάνει στο Σύνταγμα η τεράστια διαδήλωση τραγουδά το ριζίτικο «Πότε θα κάνει ξαστεριά» ως εξής: «Θα κατεβώ στα ανάκτορα, στη στράτα του Ηρώδη, για να σκοτώσω γερμανούς και έλληνες προδότες». Η γενική απεργία της 27ης Ιουλίου ήταν το αποκορύφωμα του κινήματος, αλλά δε μετεξελίχτηκε σε γενική εξέγερση.


— Στις 20 Αυγούστου παίρνει τη βασιλική εύνοια ο εαμογενής βουλευτής της ΕΚ Ηλίας Τσιριμώκος και σχηματίζει κυβέρνηση. Την ίδια μέρα καλείται από τους τυπογράφους συγκέντρωση στο θέατρο «Γκλόρια».
 Η συγκέντρωση εξελίσσεται σε διαδήλωση 80.000 που κατευθύνεται προς τη Βουλή και συγκρούεται μέχρι και με μολότοφ με την αστυνομία. Τα επεισόδια θα κρατήσουν μέχρι τα ξημερώματα και την επόμενη μέρα οι δεξιές εφημερίδες θα μιλήσουν για «οργανωμένη κομμουνιστική συνομωσία», ενώ οι κεντρώες και αριστερές θα ρίχνουν το φταίξιμο σε προβοκάτορες και αστυνομία. Οι διαδηλώσεις συνεχίζονται μέχρι τις 18 Σεπτεμβρίου.

Σήμερα, τα «Ιουλιανά» παραμένουν μια ιστορία παραχαραγμένη.
Είτε η κουβέντα μένει στην «πολιτική ανωμαλία», είτε στην επιφάνεια, την αιτία, δηλ. Αποστασία=προδοσία, είτε προσωποποιούνται οι αντιθέσεις, στα πρόσωπα του δράματος, του πολύ πλούσιου παρασκηνίου.

Πάντως, για το κατεστημένο τα «Ιουλιανά» συνδέονται με τον εφιάλτη της εαμικής αντίστασης. Γράφει ο λογοτέχνης Γιώργος Θεοτοκάς:

[…]τα πρακτικά του τελευταίου Συμβουλίου του Στέμματος [είναι] σπουδαίο υλικό για ένα Μπαλζάκ. Ψάχνοντας ανάμεσα στις γραμμές, θα δει πως το κύριο θέμα του πολύωρου διαλόγου των μελών του Συμβουλίου, το θέμα που προσδιορίζει όλα τα άλλα είναι τούτο: Έρχονται οι Λαμπράκηδες να μας σκοτώσουν! Τι θα κάμουμε για να σωθούμε;

Έχει γραφτεί ότι τα «Ιουλιανά» ήταν «επαναστατική κατάσταση». Το σίγουρο είναι ότι είναι η βίαιη και αδιαμεσολάβητη επέμβαση του λαϊκού παράγοντα στην πολιτική σκηνή για πρώτη φορά μετά τον Εμφύλιο, μια εξέγερση που προκάλεσε κρίση σε πολλά επίπεδα και που κατά κάποιο τρόπο επέσπευσε την αυταρχική λύση που επεξεργάζονταν οι «από πάνω»: το στρατιωτικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967.

Αν υπάρχουν μερικά πρόσωπα που συνοψίζουν τα Ιουλιανά του 1965, ένα από αυτά είναι ο Σωτήρης Πέτρουλας.
 Ο Πέτρουλας γεννήθηκε το 1942 στη Μάνη. 4 χρόνια μετά η οικογένεια του αναγκάζεται να φύγει κακήν-κακώς από την περιοχή, έχοντας αφήσει πίσω πολλούς νεκρούς – θύματα της άγριας βίας των δεξιών συμμοριών. (Το βιβλίο της ξαδέλφης του Πέτρουλα, Δήμητρας, «Που’ ναι η μάνα σου μωρή», είναι ένα μανιάτικο μοιρολόι γι’ αυτούς τους νεκρούς.)

 Από εκεί και πέρα, ο Πέτρουλας εντάσσεται στην Αριστερά από μαθητής και μπαίνει με υποτροφία στην Ανωτάτη Εμπορική. Γρήγορα εκλέγεται γραμματέας της οργάνωσης της σχολής του και γίνεται στέλεχος της Ν. ΕΔΑ. Παίρνει μέρος σε όλους τους αγώνες της εποχής και διακρίνεται στην αντιπαράθεση με την παρακρατική ΕΚΟΦ, την οποία καταφέρνουν να εκδιώξουν από τη σχολή.

 Το Σεπτέμβριο του 1964 αποφασίζεται από την ΕΔΑ η συγχώνευση της Ν. ΕΔΑ με την Δημοκρατική Κίνηση Νέων Γρηγόρης Λαμπράκης. Η συντριπτική πλειοψηφία των μελών της οργάνωσης σπουδάζουσας διαφωνεί με τη συγχώνευση, διότι θεωρεί ότι αδυνατίζει η αυτοτελής παρέμβαση της Αριστεράς στη νεολαία, υπέρ μιας πιο «πλατιάς» οργάνωσης.
 Ο Πέτρουλας αναδεικνύεται σε έναν από τους βασικούς υποστηρικτές της αντιπαράθεσης με το κόμμα στην οργάνωση σπουδάζουσας.
  Παρόλαυτα, συμμετέχει στο ιδρυτικό συνέδριο της Δημοκρατικής Νεολαίας Λαμπράκη τον Μάρτιο του 1965 διατηρώντας το σύνολο των διαφωνιών του.

 Είναι η φωτογραφία-ντοκουμέντο που τραβήχτηκε λίγα λεπτά μετά το χτύπημα του Σωτήρη Πέτρουλα στη διάρκεια των «Ιουλιανών». Ο δημοσιογράφος, τότε, της «Αθηναϊκής» Γιώργος Κουτλίδης (υπέγραφε σαν Γιώργος Σειρηνός), που κάλυπτε την πορεία, μεταφέρει στα χέρια του τον τραυματισμένο από δακρυγόνο Σωτήρη Πέτρουλα. Το πρωτότυπο της φωτογραφίας παραδόθηκε στο Αρχείο του ΚΚΕ. – http://www.badiera.gr/?p=46102

 Ο Σωτήρης Πέτρουλας έμελλε να είναι ο απόγονος μιας ιστορικής οικογένειας αγωνιστών, 31 μέλη της οποίας δολοφονήθηκαν από μοναρχοφασίστες και θάφτηκαν σε λαγούμια.
   Οι ίδιοι επιχείρησαν να θάψουν με τον ίδιο τρόπο και το Σωτήρη Πέτρουλα που δολοφονήθηκε στις 21 Ιούλη του 1965, μετά τα μεσάνυχτα, χωρίς να έχει ειδοποιηθεί κανένας από το οικείο περιβάλλον και τους συντρόφους του.

 Ο θάνατός του συγκλόνισε το λαό, ατσάλωσε το κίνημα εκείνη την κρίσιμη περίοδο ξεκινώντας από την κηδεία του που και μετατράπηκε σε ένα τεράστιο σε όγκο και παλμό συλλαλητήριο.
  «Ο ανιψιός μου Σωτήρης πήρε εξιλέωση για όλους τους νεκρούς μας.
  Γιατί ήταν ο μοναδικός Πέτρουλας που θάψαμε, οι άλλοι χώθηκαν σε λάκκους», είπε σε αργότερα συνέντευξή της η Δήμητρα Πέτρουλα.
  «Γι’ αυτό και ο αδελφός μου, ελεύθερος πια από φυλακές και εξορίες, έδωσε μάχη για να πάρουμε τη σορό του, κάτι που αρνιόταν η αστυνομία».

 Η κυβέρνηση θέλει να τον θάψει στη 1.00 τα βράδυ, η ηγεσία της ΕΔΑ κινητοποιείται και το αποτρέπει, η σορός του δίνεται στην οικογένεια και είναι ανοιγμένη! – ο ιατροδικαστής Καψάσκης μάλλον αμέλησε να την ράψει – οι Λαμπράκηδες τη σκεπάζουν με λουλούδια.
 Αρχίζει το λαϊκό προσκύνημα στη φτωχογειτονιά του Κολωνού και αργότερα ξεκινάει η πομπή, διασχίζοντας την Αθήνα.
 Να τι γράφει ο Στρατής Τσίρκας στο βιβλίο του «Χαμένη άνοιξη»: Κι όταν είδα στην πλατεία Ομονοίας τους οικοδόμους με ξεγυμνωμένα στήθη να σταματούν τη νεκροφόρα και να σηκώνουν στα χέρια τους το φέρετρο, είπα μέσα μου πως από εδώ αρχίζει πια η αποθέωση.

* «Για ό,τι έπεσες, ήταν αλήθεια» Η φράση ανήκει στον ποιητή Νικηφόρο Βρεττάκο και αφορούσε τον Σωτήρη Πέτρουλα
http://blogvirona.blogspot.com/2018/07/blog-post_21.html#more