Το χαμόγελο ως τρόπος ζωής

ΝΙΚΟΣ ΚΑΨΑΛΗΣ 

Όταν ένα ανθρωποειδές συναντούσε ένα άγνωστο άτομο, επιδείκνυε προειδοποιητικά τους κυνόδοντές του για να προστατευτεί από μία δυνητική επίθεση. Αναγνωρίζοντας το άτομο ως φίλο ή συγγενή σταματούσε τον μορφασμό στη μέση. Αυτό πιθανότατα οδήγησε σε έναν τελετουργικό χαιρετισμό, στο χαμόγελο. Σύμφωνα λοιπόν με την Νευροεπιστήμη, το χαμόγελο  προήλθε μέσα από την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους ως ένας “ψευδής συναγερμός”.



Το χαμόγελο κάνει καλό. Όταν είμαστε χαρούμενοι χαμογελάμε γιατί ο εγκέφαλος, μαζί με τις ουσίες που εκκρίνονται προκαλώντας ευφορία, στέλνει σήμα στους μύες του προσώπου για να εκφράσουν αυτή την ικανοποίηση. Σε πρόσφατες επιστημονικές μελέτες έχει αποδειχθεί ότι ισχύει και το αντίστροφο καθώς ακόμα και όταν χαμογελάμε χωρίς την ύπαρξη προφανούς αιτίου, η σύσπαση των μυών του προσώπου και κυρίως εκείνων που βρίσκονται γύρω από το στόμα, ενεργοποιεί την παραγωγή ενδορφινών. Οι ενδορφίνες είναι ενδογενή οπιούχα νευροπεπτίδια που παράγονται στην υπόφυση και τον υποθάλαμο του εγκεφάλου. Περνώντας στην κυκλοφορία του αίματος δημιουργούν αίσθημα ευδαιμονίας, συμβάλλουν στην καλή διάθεση και εξουδετερώνουν τα υψηλά επίπεδα της αδρεναλίνης, από την οποία προκαλείται το στρες. Παράλληλα, λειτουργούν και ως φυσικά παυσίπονα του οργανισμού, ενδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα και καθυστερούν την εξέλιξη της γήρανσης.

Είναι καλό να χαμογελάμε λοιπόν. Και δεν φαίνεται να είναι αναγκαία η ύπαρξη κάποιου αιτίου για να το κάνουμε καθώς μπορούμε να ωφελήσουμε την υγεία μας μόνο χαμογελώντας. Το περίφημο κίνημα της Θετικής Ενέργειας, χωρίς λόγο και αιτία, προβάλλεται ολοένα και περισσότερο από τα lifestyle μέσα ενημέρωσης ως το ιδεατό ζητούμενο συμπεριφοράς της εποχής και στο ίδιο πνεύμα οι εταιρίες ζητάνε από τους εργαζόμενους να χαμογελάνε μεταδίδοντας τη θετική ενέργεια στους συναδέλφους τους αλλά και στους πελάτες, όταν πρέπει να έρχονται σε επαφή μαζί τους. Οι κατευθύνσεις αυτές εκ μέρους των εταιρειών μπορούν να γίνουν με πολλούς τρόπους. Μοιράζοντας ποτηράκια και μολυβοθήκες με χαμόγελα στους εργαζόμενους, δίνοντας εμψυχωτικές ομιλίες ή και αναρτώντας ανακοινώσεις στους χώρους εργασίας, όπως έγινε πρόσφατα σε αλυσίδα σουπερμάρκετ.

Βέβαια, η σύσταση της Περιφερειακής Διευθύντριας Λειτουργίας Καταστημάτων της συγκεκριμένης αλυσίδας προς τους εργαζόμενους να χαμογελούν στη δουλεία είναι τόσο πιθανό να έγινε για τα οφέλη στην υγεία τους όσο πιθανό είναι να πιστεύει ότι μία επιχείρηση επενδύει κεφάλαια για να συνεχίσουν να έχουν δουλειά οι εργαζόμενοί της.

Πρέπει κανείς να σκύψει με απεριόριστη συμπάθεια στην Περιφερειακή Διευθύντρια, που εξέδωσε την  ανακοίνωση-παραίνεση-προσταγή προς τους εργαζόμενους της εταιρείας της, να χαμογελούν κατά τη διάρκεια της εργασίας τους. Δεν μπορούμε να την κατακρίνουμε επειδή πολλαπλασιάζει το μηδέν με το 300% για να δείξει ότι τα 300 ευρώ το μήνα είναι ένα τόσο σημαντικό ποσό. Άλλωστε και οι φωστήρες οικονομολόγοι της τρόικας είχαν στο παρελθόν μπερδευτεί με τους πολλαπλασιαστές και κανένας δεν έχασε τη δουλειά του γι’ αυτό. Είναι όντως σκληρό να δουλεύεις στο λιανικό εμπόριο όπου η απόδοσή σου να κρίνεται καθημερινά από τις πωλήσεις και να αγνοείς ότι το 300% του μηδέν μας κάνει ακριβώς όσο και το 400% του μηδέν, δηλαδή ΜΗΔΕΝ, χάνοντας έτσι την ευκαιρία να “πουλήσεις” στο αχάριστο πόπολο μία πιο εντυπωσιακή διαπίστωση σχετικά με το ύψος του μισθού τους. Η Αριστεία που διέπει τη λειτουργία των επιχειρήσεων αυτών δεν επιτρέπει τέτοιες παραλείψεις και αν κάποιος κατάφερε να ξεγελάσει το σύστημα και αναρριχήθηκε στην ιεραρχία έχοντας τέτοιες δυσκολίες στη στοιχειώδη αριθμητική αγχώνεται, και αυτό επηρεάζει την ευεξία του, και το μόνο που του απομένει είναι να χαμογελάει. Και δεν είναι ο μόνος λόγος για τον οποίο πρέπει να δείξουμε συμπάθεια….

Χρειάζεται συμπάθεια ένας μισθωτός υπάλληλος – με μεγαλύτερο ίσως μισθό από τους υπόλοιπους – που συμπεριφέρεται ως βασιλικότερος του βασιλέως. Είναι σκληρό να μη διαθέτει επίγνωση της θέσης και του ρόλου του στην εργασία, να μην αντιλαμβάνεται την ταξική του θέση. Πρέπει να δείχνουμε συμπάθεια προς οποιονδήποτε μισθωτό υπάλληλο “αδειάζεται” από τον εργοδότη. Αυτός είναι ο τρόπος πάντα. Κάποιος αναλώσιμος πρέπει να αναλαμβάνει τις ευθύνες.

Η εταιρεία την βγάζει πάντα καθαρή επιρρίπτοντας την ευθύνη στον αδύναμο κρίκο. Η παρουσία και η αξιολόγηση ενός “μυστικού επισκέπτη” που θα διεξάγει έρευνα σχετικά με το χαμόγελο εκείνων που πληρώνονται με “300% περισσότερο από το μηδέν”, αν δεν είναι οργανωμένη απευθείας από τη διοίκηση, είναι τουλάχιστον κατόπιν της εγκρίσεώς της. Είναι σκληρό να εκτελείς εντολές για να επιφέρεις μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα ακολουθώντας μία στρατηγική και μετά την κατακραυγή να καταλήγεις μόνος και εκτεθειμένος. Μόνος και απολυμένος. Συμπάθεια και κατανόηση. Και χαμόγελο βέβαια….

Οι εργαζόμενοι που καλούνται να χαμογελούν παρά τις συνθήκες εργασίας τους και την πενιχρή αμοιβή τους μπορούν να το κάνουν αυθόρμητα μόνον αν επιστρέψουν στις αρχέγονες πηγές του χαμόγελου, δείχνοντας τους κυνόδοντές τους για να αμυνθούν από ενδεχόμενη επίθεση. Κι εφόσον κάτι τέτοιο θα ήταν ενάντια στην ανθρώπινη εξέλιξη, ο άλλος τρόπος για να αρχίσουν να χαμογελούν θα είναι με την ανάπτυξη της ταξικής τους συνείδησης, όταν θα είναι έτοιμοι να πολεμήσουν τη βαρβαρότητα της εργασιακής ζούγκλας, με αξιοπρέπεια και προπαντός με όραμα για να δημιουργήσουν μία διαφορετική κοινωνία για αυτούς και τις επόμενες γενιές.

Το χαμόγελο που πηγάζει από την ψυχή, το χαμόγελο του ελεύθερου ανθρώπου, ξεπερνάει τα στενά όρια της ύπαρξης και γίνεται σύμβολο του αγώνα για μία διαφορετική κοινωνία. Ένα χαμόγελο, που ….λάμπει τον κόσμο για να μη νυχτώσει…. Σαν το χαμόγελο του ανθρώπου που κρατάει ένα γαρύφαλλο στο άκουσμα της ποινής εκτέλεσής του. Σαν το χαμόγελο του Νίκου Μπελογιάννη.

Ο Μπελογιάννης δεν έλαβε κανένα ραβασάκι για να χαμογελάει. Ο Μπελογιάννης χλεύασε και ανέδειξε το στημένο κατηγορητήριο εναντίον του μέσω της αποδόμησης των επιχειρημάτων χωρίς να τρέφει αυταπάτες πως θα βγει ζωντανός από αυτή τη μάχη. Είχε πλήρη επίγνωση της θέσης του και του σκοπού του. Έμεινε πιστός στα ιδανικά και τις πεποιθήσεις του. Και το χαμόγελο αυτό, στο ανώτερο στάδιο της εξέλιξης πλέον, ενέπνευσε κάθε ανήσυχο πνεύμα σε ολόκληρο τον κόσμο και συνεχίζει έως και σήμερα.

…. Στο δεξί του χέρι κρατάει ένα γαρύφαλλο

πού’ναι σα μια φούχτα φως απ’ την ελληνική θάλασσα.

Τα μάτια του τα τολμηρά, τα παιδικά, κοιτάζουν, άδολα,

κάτω από τα βαριά μαύρα τους φρύδια. Έτσι άδολα

όπως ανεβαίνει το τραγούδι σα δίνουν τον όρκο τους οι κομμουνιστές.

Τα δόντια του είναι κάτασπρα, ο Μπελογιάννης γελά.

Και το γαρύφαλλο στο χέρι του είναι σαν το λόγο πού’πε στους ανθρώπους

τη μέρα της λεβεντιάς, τη μέρα της ντροπής…

                                                                                    Ναζίμ Χικμέτ

      https://www.imerodromos.gr/to-chamogelo-os-tropos-zois/